Myślisz, że ma znaczenie, o której godzinie kładziesz dziecko spać? Bardziej niż to „o której”, interesuje na dzisiaj, czy zawsze o tej samej?

O tym, jak trudno bez wypoczynku wytrzymać ze sobą, własną rodziną i światem, pisałam już kiedyś na blogu Nie Tylko dla Mam.

I to wiele razy, bo wbrew powszechnej modzie na bycie „wyluzowanym rodzicem”, trzymanie dyscypliny związanej z higieną snu, jest ważne. Mam na myśli własny sen i sen dziecka. Wiem, że nie zawsze się da, ale to nie znaczy, że warto odpuścić.

Więcej informacji w temacie niebezpieczeństw wynikających z braku snu rodzica, znajdziesz a w artykule pt. Jak brak snu wpływa na twoje życie? >>

Dlaczego mówisz „halo” do kanapki?

Brak pewnej rutyny, a konkretnie regularnych godzin zasypiania, prowadzi do zmniejszenia odporności na infekcje i ogólnie gorszego zachowania. Regularny sen jest podstawą funkcjonowania człowieka.

Nic się od tamtej pory (badań z przytoczonego artykułu) nie zmieniło. Może poza świadomością kobiet, które (przynajmniej w części) nie czują potrzeby udowodnienia światu, że mogą wytrzymać bez prawidłowego odpoczynku niezmiernie długo. Mogą, ale jaki to ma sens?

Lubię litery! Książka do nauki alfabetu

Starsze dziecko wybucha? 

Dzieci, którym brak wieczornej rutyny i jednakowej pory usypiania, są rozstrojone emocjonalnie, co niewątpliwie ma wpływ na zachowanie. Zdarza się, że nazywamy „niegrzecznymi”, zachowania spowodowane zupełnie czymś innym niż brak wychowania czy zły charakter. Pisałam o tym więcej w artykule pt. 5 rzeczy, które wyglądają na niegrzeczne zachowania, ale nimi nie są >>

Jednak prawda jest taka, że – uogólniając – dzieci rozstrojone, bez higieny snu, zachowują się gorzej. Nie dlatego, że coś z nimi jest nie tak, ale dlatego, że są zmęczone. Chyba nie trzeba przytaczać jakiegoś bardzo plastycznego obrazu, w którym wyobrażamy sobie siebie, gdy jesteśmy zmęczeni, a inni czegoś od nas chcą? Każdy mniej więcej wie, co wtedy dzieje się z emocjami.

Dla niektórych to zupełnie normalne (to niespanie), ale też niezdrowe. Możemy znaleźć w głowie tysiąc wymówek, że nie mam czasu na odpoczynek, co nie zmieni faktu, że to wciąż będzie niezdrowe dla organizmu. Wypieranie prawdy przez wmawianie sobie, że dam radę, naprawdę nie uzdrowi organizmu.

Są powody do histerii?

Z głodnym, wycieńczonym człowiekiem, trudno dojść do porozumienia. Warto więc po prostu założyć, że dziecko wieczorem jest zmęczone. Może nie wyglądać na takie (zwłaszcza po kąpieli), ale przecież jest. Nie jest robotem wyposażonym w niezniszczalną bateryjkę, choć oczywiście z punktu widzenia dorosłego, czasem tak to wygląda.

Ale sama powiedz. Czy nie chodzisz spać mniej więcej o tej samej porze? Nie masz takiego momentu wieczorem, że zamykają ci się oczy i koniec? Wiesz, że to czas na ciebie? Nie twierdzę, że ten moment zawsze zbiega się z realną możliwością położenia się spać. Dorośli mają całe mnóstwo obowiązków do zrobienia wieczorem.

Dziecko jednak… niekoniecznie. I teraz rodzi się pytanie, czy przypadkiem nie przesadzamy? Może warto pozwolić dziecku na akcję: Jak padnie to zaśnie? O różnych porach, w różnych miejscach. Oczywiście, jest to indywidualny wybór każdego rodzica, ja tylko przytoczę ostatnie badania.

O co chodzi z tym snem?

W trakcie tych badań, zaangażowano do obserwacji i udziału 11 tysięcy dzieci w Wielkiej Brytanii. Badano je jako siedmiolatki, ale obserwowano już wiele lat wcześniej.

Jedna grupa to były dzieci, które nie kładły się spać o regularnych porach, czyli o różnych godzinach każdego dnia.

Druga grupa, to te, z unormowanym czasem pójścia spać. Z potwierdzonym przez rodziców założeniem, że ta stała godzina snu była unormowana najpóźniej w trzecim roku życia, czyli dzieci kładły się spać o jednej godzinie od wieku trzech do siedmiu lat.

Dzieci brały udział w testach szkolnych, takich zwykłych, dość prostych testach z zakresu języka czy matematyki. Wyniki jasno pokazały, że grupa dzieci bez unormowanej godziny snu, wypadła w testach gorzej. Tak po prostu. Czarno na białym.

Do tych wyników testów, dodajmy jeszcze obserwację i wnioski matek, ojców, nauczycieli zaangażowanych do badań. Wszystkie zgodnie potwierdziły, że dzieci bez unormowanej godziny snu są:

• o wiele bardziej nadpobudliwe >>
• emocjonalne (co oznacza skłonność do marudzenia >>, płaczliwości, „wymuszania” >>)
• rozkojarzone >>
• częściej krzyczą >>
• częściej popadają w konflikty z rówieśnikami >>
• reagują nieadekwatnie do sytuacji – wybuchają >>

Niby wiadomo

Chciałabym powiedzieć, że są to jakieś bardzo nowatorskie badania, ale nie są. Większość przeprowadzono je w 2013 roku. Tam też stwierdzono kolejną prostą prawdę.

Maluchy z unormowanym rytuałem zasypiania o tej samej godzinie, rzadziej wpadały w histerię, szybciej też z niej wychodziły, bo ich układ nerwowy, był po prostu wypoczęty. Inaczej rzecz ujmując – nie był przeciążony.

Wiemy już, że dzieci bez regularnej godziny snu, łatwiej się irytują, gorzej uczą, gorzej komunikują i dogadują ze światem. To wcale nie jest mało, ale to jeszcze nie wszystko.

Nie śpisz? Tyjesz!

Niedospane dzieci (tak je nazwijmy w skrócie, wiadomo co chodzi) mają skłonności do tycia.

Jeśli czytałaś przytoczony na samej górze artykuł (ten o kanapce) to wiesz, że dokładnie to samo dotyczy niewyspanych matek. Im mniej śpimy, tym bardziej rozstrojony jest organizm. Tym więcej potrzebuje energii, jesteśmy głodni, szybciej tyjemy. I nie ma jak za bardzo tego zrzucić.

Ten łańcuszek w zasadzie nigdy się nie kończy, bo dzieci z nadwagą (nawet niewielką), lekko wśród rówieśników nie mają. Inni dokuczają, to jedna sprawa. Jednak dziecko samo przecież widzi, że jest grubsze od pozostałych. Porównania nie są dobre, ale dzieci w placówkach porównują się.

Im więcej porównań na niekorzyść, tym mniejsza pewność siebie, niższa samoocena, większe skupienie na wyglądzie, oznacza mniejsze skupienie na nauce czy choćby budowaniu zdrowych relacji z rówieśnikami. To jest zamknięte koło.

Komuś może się wydawać, że lekka nadwaga u siedmiolatka to drobiazg, coś do zrzucenia. Zgadzam się, pod warunkiem, że się nad tym pracuje, a nie czeka, aż dziecko wyrośnie.

Zła wiadomość jest taka, że nie wyrośnie. Wręcz przeciwnie. Patrząc na dzisiejszego siedmiolatka, pewnie nie przejmujesz się, jak to będzie w wieku lat jedenastu (i więcej).

Wtedy do akcji wkraczają hormony i naprawdę, ale to naprawdę warto się przejmować siedmiolatkiem. Im dalej w las, tym gorzej. Tym trudniej naprawić te wszystkie szkody wyrządzone rozstrojonemu mózgowi przez brak snu.

Czy można pomóc dziecku?

Tak, im szybciej zacznie się normować godzinę zasypiania, tym lepiej. Mózg potrzebuje tej równowagi. Zwłaszcza przeciążony bodźcami, których kiedyś po prostu nie było.

Dotyczy to ludzi w każdym wieku. Oczywiście, najlepiej kiedy ten rytuał wprowadza się od samego początku, ale każdy moment (też dla rodziców) jest dobry, żeby zacząć to robić. Najlepsze jest to, że naprawdę niewiele trzeba, żeby znacząco poprawić jakość życia dziecka. Warto spróbować unormować godziny snu.

*W artykule opieram się na badaniach publikowanych w Diabetes Care, artykule opublikowanym w 2013 w Medical News Today, badaniach publikowanych w brytyjskim Dzienniku Pediatrycznym oraz Journal of Epidemiology and Community Health.

Książki dla dzieci pomagające w usypianiu

Kliknij wybrany tytuł, przejdziesz do recenzji. 

• Owco, śpij! >>
• Nie mrugaj! >>
• Moja mama >>
• Zaśnij ze mną >>
• Śpij, króliczku >>
• Jadzia Pętelka idzie spać >>

Dlaczego dziecko nie chce spać w swoim łóżku?

Zazwyczaj powodów jest kilka, ale najogólniej rzecz ujmując, chodzi o poczucie bezpieczeństwa i bliskości. Rozumiejąc te powody, łatwiej będzie nauczyć kilkulatka spać we własnym łóżku. Nic na siłę, małymi krokami.

Ten artykuł jest pierwszą częścią akcji, która ma doprowadzić do tego, że maluch polubi samodzielne spanie we własnym łóżku.

Drugą część znajdziesz na blogu Nie Tylko dla Mam, choć proponuję zaczać od przeczytania pierwszej: Jak nauczyć dziecko spania we własnym łóżku? >>

Spać razem czy osobno?

Ostatnio udaliśmy się do nowych sąsiadów z wizytą. Było oglądanie mieszkania, po którym oprowadzała nas ich sześcioletnia córeczka. Maja ma to, o czym zawsze marzyłą Karolina, czyli piętrowe łóżko. Piękne, prześliczne, z pościelą w misie i różowymi frędzlami. Cudeńko. Zapytałam więc Maję czy lubi spanie w takim fajnym łóżku? A ona powiedziała mi, że wcale tam nie śpi. Śpi z rodzicami. Codziennie od sześciu lat. I nie zamierza tego zmieniać.

I tak od słowa do słowa, rozmowa z sąsiadami zeszła na kombinowanie, jak tu oddelegować pociechę do jej własnego łóżka. Dzisiaj skupiam się na poradach dla tych, którzy mają już dosyć spania z kilkuletnim dzieckiem i podjęli decyzję. Tak, są tacy rodzice i mają prawo mieć dostć spania z kilkulatkiem.

Inni krytykują. Spać czy nie spać?

Dlaczego wspólne spanie z kilkulatkiem to trochę temat tabu? Jak to, dlaczego? Przecież ktoś może pomyśleć, że chcąc się pozbyć dziecka w małżeńskiego łóżka, masz go po prostu dosyć (dziecka, nie łóżka). Nie wiem, czy ma to dla ciebie aż takie znaczenie, co inni pomyślą. Bądź jednak pewna, że ja niczego złego sobie o tobie nie pomyślę. Mało tego, będę trzymać kciuki za powodzenie akcji. Jeśli czytasz ten artykuł to znaczy, że wspólne spanie zaczęło być niewygodne. Nie czekaj, aż urośnie do rangi wielkiego problemu.

Rozumiem, jak ważna jest bliskość dziecka i mamy od urodzenia. Rozumiem zagadnienie współspania. Ale też umówmy się, jeśli dziecko jest już kilkuletnie, to rodzice mają prawo chcieć przespać bez niego całą noc. I nie oznacza to, że jesteś złym człowiekiem. Matka to nie cyborg i też jej się należy odpoczynek. A przyznasz chyba, że trudno spać z dzieckiem, które nie dość, że jest już spore (w końcu to już nie niemowlak, ani nawet dzidziuś), w dodatku rozpycha się na wszystkie strony. Zdarza mi się czasem spać z Karoliną np. kiedy jest chora lub Marek gdzieś wyjeżdża na kilka dni. Spoko. Raz na jakiś czas nie mam nic przeciwko temu, że przez większą część nocy jestem kopana, szturchana, drapana i budzona. Kilka dni przeżyję. Ale muszę mieć tę perspektywę, że to za kilka dni się skończy i dziecko wróci do swojego łóżka. Ja to światełko w tunelu widzę, rodzice Mai nie bardzo, bo mała stanowczo deklaruje, że się do własnego łóżka nie wybiera.    

Nie da się spać

    Inna sprawa, że rodzice też niechętnie o tym rozmawiają, bo uważają, że dziecko faktycznie, jest już trochę za duże na wspólne spanie. Trochę wstyd o tym gadać na lewo i prawo, bo nie zareagowali wcześniej. Teraz nie wiadomo, co z tym fantem właściwie zrobić. Kilka prób zachęcenia do spania we własnym łóżku, spełzło na niczym. I tak wraca, i wraca, i wraca. Może z tego wyrośnie? Dochodzą do tego kolejne wyrzuty sumienia (lub chociaż refleksja), że może trochę ten kilkulatek jest „zdzidziusiowany” za bardzo przez kochających rodziców. Jak to sprawdzić, czy jest zdzidziusiowany? (Nie, to nie jest fachowy termin). Odpowiedz sobie na pytanie, czy twoja pociecha choć w jakiejś części sama się ubiera, myje, sprząta zabawki, czy jednak robisz to ty, bo uważasz, że dziecko ma na to jeszcze czas? I na drugie pytanie: czy twoje dziecko widzi ciebie jako konsekwentnego rodzica, który potrafi postawić granice i je jasno wytłumaczyć?    

Dróżki do poduszki 

Do nagrania tego odcinka podcastu Nie tylko dla mam zainspirowała mnie współpraca z Legmi i wydawnictwem Labreto. Chodzi o „Dróżki do poduszki”, które napisała Kasia Keller. Są takie kojące…     To seria siedmiu audiobooków przeznaczonych dla najmłodszych, opartych o wielowarstwowe dźwięki przyrody, których zadaniem jest wspomaganie wyciszenia i zasypiania.         Zostały zaprojektowane jako element wieczornej rutyny ułatwiającej zredukowanie aktywności, co umożliwia łatwiejsze osiągnięcie przejście od wysokiego poziomu pobudzenia do relaksacji niezbędnej do zaśnięcia. To także znakomite wsparcie dziennej rutyny wyciszającej oraz element wychowania słuchowego i narzędzie relaksacji dla dzieci z wadą słuchu.     Zdaniem Prezes Stowarzyszenia Słyszeć bez Granic: „Dźwięki przyrody, w które możemy się wsłuchać, tworzą przestrzeń na odpoczynek, relaks i uzyskanie wewnętrznego spokoju. (…) Dróżki do poduszki wydają się być w naszej ocenie pozycją doskonałą, aby pozytywnie wpływać na nasze zmysły i nastrój”.      Nagrania zrealizowano w dźwięku stereo, wspaniale sprawdzą się więc podczas odsłuchu na słuchawkach, co zapewni dodatkowe doznania i ułatwi zanurzenie się w magicznym świecie.      To co, słuchamy?    

Czy warto być konsekwentnym rodzicem? 

Brak konsekwencji jest rodzicielskim przyzwoleniem na to, żeby dziecko ignorowało stawiane przez mamę i tatę uczucia i mądre, przemyślane „nie”. Nie stawiasz tych granic bez wyraźnego powodu, prawda? Jednak między tworzeniem reguł, a ich egzekwowaniem, jest często spora przepaść. I dziecko to widzi. Nie przestrzega ich tylko wtedy, kiedy (słusznie) uważa rodziców za osoby, które same nie wiedzą, czego chcą.

Nie zrozum mnie źle, bo nie jestem też zaciekłą obrończynią nieugiętej konsekwencji. Mam na myśli mądre mówienie „nie” i przede wszystkim, tłumaczenie dziecku, co się dzieje i po co, w jego życiu.

Czy jesteś gotowa sama spać?

Jest jeszcze jeden aspekt, który warto przemyśleć w temacie samodzielnego spania. Możesz udawać, że tak nie jest lub sobie zwyczajnie tego nie uświadamiać, ale bardzo często właśnie dorosły nie jest gotowy na rozstanie z dzieckiem. W sensie, na oddelegowanie do własnego łóżka. I nie ma to nic wspólnego z potrzebami dziecka, bo jest to twój dorosły problem.

Zdarza się to np. na życiowych zakrętach (np. rozwód). Kiedy czujesz, że świat sypie się na kawałki, a jedyną stałą (kochającą stałą) jest dziecko. Tak, to jest stała, ale niech ta stała nie płaci swoją samodzielnością i emocjami, za dorosłe problemy. Wiem, że to cudowne uczucie tak się wspólnie przytulić. Wtedy złe emocje odchodzą daleko. Tylko że na dłuższą metę, to jest droga do odebrania dziecku samodzielności. Nie można pociechy traktować jak lek na smutek, depresję i cudowną przytulankę. Wiem, że to tak działa, ale nie rozwiązuje problemu.

Dlaczego nie chce spać u siebie?

Z miłości

Pewnie dlatego, że jesteś fajną mamą. A dziecko (i chyba każdy człowiek) lubi przebywać w towarzystwie osób, przy których dobrze się czuje. Dziecko cię kocha i dlatego chce z tobą spędzać 24 godziny na dobę. Dotyczy to też wspólnego spania. Miłość dziecka jest szaleńcza, bezwarunkowa i trochę ślepa. Dla kilkulatka niewidoczne są twoje sińce pod oczami i powieki na zapałki. Bo twoja pociecha, przy całej swej słodyczy, jest też małym egoistą, dla którego rodzic jest po prostu człowiekiem do kochania. Zawsze. Wszędzie. O każdej porze. Na każde zawołanie. I jak tu powiedzieć „nie” w kwestii spania?

Automatycznie włączają się wyrzuty sumienia, o których wspomniałam na początku. I to jest bardzo ważna sprawa, żebyś sobie z tymi wyrzutami sumienia poradziła. Chodzi o to, że musisz być na taką zmianę (powiedzenie „nie”) gotowa. I oczywiście dziecko w pewnym sensie też, choć w tym wypadku, raczej nie do niego należy decyzja.

Wiem, wiem, słyszę te oburzone głosy, że trzeba brać pod uwagę to, czego chce dziecko i poświęcić się dla dobra sprawy. Jestem jednak zdania, że przychodzi taki czas (przypominam, że rozmawiamy o kilkulatku), kiedy to rodzic musi dojrzeć do pewnych decyzji i wcielić je w życie mimo niezadowolenia dziecka. Współspanie powinno być potrzebą wszystkich, nie tylko jednej ze stron. Wtedy to ma sens i nie ma mowy o poświęceniu. 

Słodki bumerang

Czasem też jest tak, że dziecko spało już u siebie, ale teraz śpi u was, bo… parę razy przytuptało i już zostało. Ot tak, po prostu jakoś tak wyszło. A ty – dla świętego spokoju – pozwoliłaś, żeby spało u was przez kilka nocy. Raz mu się coś śniło, innym razem nie mogło zasnąć, jeszcze innym bolał brzuszek, było smutne, chciało się poprzytulać, poczytać tylko chwilę w waszym łóżku. A potem obiecuję, że pójdę do siebie – słyszałaś za każdym razem. Ale nie poszło i tak zostało aż do dzisiaj.

I wraca każdej nocy, a kiedy próbujesz wynosić, to znowu wraca, i znowu, i znowu. A kiedy tłumaczysz, to krzyczy, oponuje, wygłupia się i zawsze na końcu usłyszysz: I tak do was przyjdę. Po takim wyznaniu pojawia się kolejny dylemat: wynosić po raz setny (i tak przez to jestem niewyspana) czy pozwolić zostać (i tak jestem przez to niewyspana)? 

Tu jest impreza zamiast spania

Maluch może uważać, że u was w łóżku jest weselej i przyjemniej niż u niego. Wiele pociech tak uważa i mają do tego pełne prawo. Wy sobie leżycie we dwójkę, możecie się przytulać, pogadać, a dziecko ma samo w tym swoim małym łóżku leżeć? Wtedy rodzi się zupełnie naturalna myśl: Wstanę i sprawdzę, czy za mną tęsknią. I tak wstaje, i wstaje, i wstaje. Jasne, że tęsknicie, jasne, że czekacie na buziaka, przytulasa i uśmiech. To miłe, tylko potem konieczny jest spacer do dziecięcego łóżka, żeby wiedziało, że jest kochane, ale ma swoje miejsce na ziemi do spania. Własne łóżko.

W takiej sytuacji spraw, żeby jego łózko kojarzyło się z przyjmnym spędzaniem czasu np. przy wspólnym czytaniu książek na dobranoc. 

Kliknij w zdjęcie, przejdziesz do bloga AktywneCzytanie.pl

Twoja decyzja, twoja odpowiedzialność

Decyzja należy do ciebie. Rzadko się zdarza, żeby dziecko przyszło do rodziców i powiedziało, że od dzisiaj chce spać we własnym łóżku. Jeśli tak się zdarzy, możesz się cieszyć, jakbyś wygrała los na loterii. Jeden na milion. W innym przypadku bierzesz na klatę całe przedsięwzięcie ze wszystkimi konsekwencjami.

A będą to najprawdopodobniej: nieprzespane noce w najbliższym czasie, niezadowolenie pociechy, twoje chwile załamania i koniecznie konsekwencja. Wiem, dużo tego i nie wygląda różowo, ale jeśli jesteś pewna, warto poświęcić kilka nocy.

Zadbaj o poczucie bezpieczeństwa

Żeby jednak mieć spokój sumienia, że dziecka nie krzywdzisz, upewnij się, co do powodów nalegania na wspólne spanie. Jeśli to tylko (aż) oznaka miłości, dziecko jest zadbane, szczęśliwe, bezpieczne, sytuacja rodzinna jest stabilna, nie ma za sobą żadnej traumy czy wielkich zmian, to nie widzę powodu, żeby nie wcielić decyzji w życie.

Bywa jednak i tak, że dziecko tego wspólnego spania potrzebuje z konkretnej przyczyny. Najczęściej jest to brak stabilizacji emocjonalnej i poczucia bezpieczeństwa. Dziecięcy świat zawala się, kiedy w sposób drastyczny i nagły są wprowadzane spore zmiany w życiu rodzinnym. Mam tu na myśli np. rozwód, śmierć w rodzinie, chorobę. Takie naprawdę skrajne przypadki. Wtedy oczywiście nie ma sensu dodawać kolejnych zmartwień.

Powrót mamy do pracy i inne sytuacje

Mogą to również być stany chwilowe, kiedy np. wracasz do pracy i spędzacie ze sobą o wiele mniej czasu, kiedy dziecko rozpoczyna przygodę z przedszkolem lub szkołą i czuje się niepewnie w nowej sytuacji. Albo (co dość powszechne), kiedy ma się pojawić młodsze rodzeństwo.

Zrób wszystko, żeby dziecko nie poczuło się odrzucone tylko dlatego, że ma przyjść ktoś inny na jego miejsce. Zająć to miejsce w łóżku rodziców. Wtedy oczywiście trzeba zacisnąć zęby i poczekać. Ale nie czekaj z założonymi rękami, tylko działaj. Rób wszystko, żeby ustabilizować sytuację i przede wszystkim, emocje dziecka. W wielu przypadkach wystarczy czas. Trzeba poczekać, aż pociecha przywyknie do nowej sytuacji.

W przypadku traumy, emocjonalnego trzęsienia ziemi, zdarza się tak, że sam czas to za mało i bierne czekanie nie wystarczy. Może potrzebna będzie pomoc specjalisty (psycholog, pedagog, pediatra)? Rozmowa, po której ty będziesz wiedziała jak pracować z dzieckiem, żeby wyszło na prostą.

Kolejny krok. Akcja delegacja! 

Jak nauczyć dziecko spania we własnym łóżku? Cała akcja krok po kroku

Sprawdź e-book „Proste zabawy przygotowujące dziecko do żłobka i przedszkola”