Dotyk jest jedną z najpiękniejszych form kontaktu rodzica z dzieckiem. Mówię oczywiście o dobrym, przyjaznym dotyku, który daje poczucie bezpieczeństwa i którym można powiedzieć „kocham cię”, ale też zapewnić poczucie bezpieczeństwa. 

Już w siódmym tygodniu ciąży, dziecko w łonie mamy, zaczyna poznawać, czym jest dotyk, bo to jedyny zmysł, który rozwija się tak wcześnie. Mamy w ciąży nieustannie dotykają z czułością brzucha. Trochę dlatego, że nie mogą się doczekać, aż będą mogły wziąć na ręce bobasa. A trochę dlatego, że oprócz mówienia, to jedna z form kontaktu z dzieckiem „jeszcze po drugiej stronie”.

Dziecko potrzebuje bliskości

Nie przesadzę, jeśli powiem, że przychodzący na świat maluch, potrzebuje dotyku niemal tak samo, jak tlenu do oddychania. Czy przeżyje bez czułych ramion rodzica? Pewnie tak, choć różnie bywa. Już w starożytności odkryto, jak ważny jest dotyk dla rozwoju niemowlaków. Zauważono, że chore dzieci, pozostawione same sobie, gorzej radzą sobie z chorobą. A te przytulane i noszone – o wiele lepiej.

Noszenie, kołysanie, przytulanie, mogą zdziałać cuda. Dziecko bez czułego dotyku, nawet jeśli przeżyje, nie będzie szczęśliwe. Po prostu. I nie wyrośnie na szczęśliwego dorosłego. Potrzebuje dotyku do budowania: relacji, bliskości, bezpieczeństwa.

Otulanie niemowlaka

Czuły dotyk ma wpływ na emocje już od pierwszych chwil życia. Nie muszę chyba prosić, żebyś wyobraziła sobie pozostawione samemu sobie, płaczące dziecko, po to, by zrozumieć, jak ważny jest dotyk mamy. Jak ono może się czuć, kiedy nie ma w pobliżu nikogo, do kogo można się przytulić? Ta potrzeba jest ogromna i równie ważna, jak cała pielęgnacja związana z opieką nad noworodkiem.

Jedną z metod budowania poczucia bezpieczeństwa najmłodszych maluszków jest Swaddling. To metoda otulania (wciąż związana z czuciem i dotykiem), która ma pomóc maluchowi zaaklimatyzować się po drugiej stronie brzucha mamy.

Te pierwsze tygodnie, czasem nazywane są „czwartym trymestrem” (to określenie używane przez amerykańskiego pediatrę dr Harvey’a Karp’a). Coś w tym jest. Dziecko poznaje nowy świat, nowe otoczenie, nowych ludzi. Musi czuć się bezpiecznie, żeby jakoś funkcjonować. Dotyk, otulanie i bliskość rodziców (zwłaszcza mamy), są kluczową sprawą.

Czy każdemu dziecku to się podoba? Oczywiście, że nie, ale wiele noworodków bardzo sobie ceni ten rodzaj bliskości, bo kojarzą go z przyjaznym (choć nieco ciasnym) brzuchem mamy. Jak to robić prawidłowo? Prosta instrukcja filmowa. 

Dotyk ma moc

Czasem słyszę, że „kiedyś tak się nie rozczulano nad dziećmi i też jakoś wyrosły na ludzi”. Bardzo nie lubię polemizować z takimi argumentami, bo jasne jest, że od braku czułego dotyku „się nie umiera” (choć i takie przypadki bywały!). Dzisiaj, dzięki badaniom wiadomo, że człowiek gorzej radzi sobie z emocjami (w tym nerwami), kiedy w jego dzieciństwie i ogólnie życiu, brakowało czułego dotyku.

Kiedyś nie było tego rodzaju badań i matki intuicyjnie czuły, jak ważny jest dotyk, bo m.in.:

• relaksuje,
• zapewnia poczucie bezpieczeństwa,
• sprawia radość,
• buduje więź.

Dotyk daje szczęście

Dzisiaj wiemy o wiele więcej, bo dotyk również:

• sprzyja wydzielaniu hormonów wzrostu i szczęścia,
• usprawnia funkcjonowanie układu oddechowego i krążenia krwi,
• wpływa na pracę (rozwój) mózgu (kora okołooczodołowa).

Kora okołooczodołowa, rozwija się w ciągu pierwszych trzech lat życia. Jednak nie rozwija się sama z siebie, nie rośnie jak kończyny czy włosy. Wytwarza się dzięki relacjom społecznym i bliskości, którą dziecko dostaje (lub nie) od rodziców/opiekunów. Odpowiada za umiejętność wczuwania się w przeżycia innych ludzi, empatię, wyciąganie wniosków, rozumienie zachowań innych ludzi. Deficyt bliskości przez pierwsze lata życia, jest właściwie nie-do-nadrobienia w przyszłości.

Brak bliskości

Brak dotyku może oznaczać dla człowieka m.in.:

• nieprawidłową pracę (rozwój) mięśni,
• brak poczucia bezpieczeństwa,
• nieprawidłowy rozwój emocjonalny,
• nieradzenie sobie z wyzwaniami,
• trudności w nauce,
• mniejszą odporność fizyczną (zdrowie) i nerwową (stres),
• kłopoty z ruchem i panowaniem nad ciałem (propriocepcja).

Po co jak się tak rozwodzę nad mocą dotyku?

Bo jakoś tak skupiamy się na nim od samego początku, a potem… zapominamy? Wiem, że cudownie jest tulić noworodki i niemowlaki. Łatwo. Instynktownie. One jeszcze nie tuptają, nie uciekają, jak np. ciekawe świata dwulatki. Co wcale nie znaczy, że te uciekające maluchy, naszego czułego dotyku nie potrzebują. Może nie w takiej ilości jak bobasy, ale wciąż bardzo dużo. Starsze dzieci (tak, te zbuntowane nastolatki i dorośli) zresztą, również.

Takie rozmowy podrzuca mi mój tajny informator, któremu bardzo dziękuję, a cytat zaczerpnęłam z http://www.polskieradio.pl/23/5366/Artykul/1718142,Przytulanie-jest-nam-niezbedne-do-zycia

Moje dziecko jest agresywne

Skupię się jeszcze przez chwilę na ignorowaniu dotyku. Już wiadomo, że nie wpływa to dobrze na psychikę człowieka. Tylko, jak ta wiedza przekłada się na rzeczywistość? Niezbyt ciekawie. Kiedy dzieje się coś z zachowaniem dziecka, często rodzice zwracają się do mnie z prośbą o poradę. Wiele rozwiązań i wspólne szukanie odpowiedzi, sprowadza się do konieczności odnowienia pozytywnych relacji i bliskości. Do dotyku.

Bywa, że dziecko, zwłaszcza chłopcy (bo oni mają jeszcze wciąż mniejsze przyzwolenie społeczne na okazywanie emocji i czułości), zaczynają zachowywać się agresywnie. Wdają się w bójki i nie stronią od nich, mimo tzw. kar i rodzicielskich pogadanek.

Mało kto zdaje sobie sprawę z tego, że prowokowanie bójek może mieć związek z brakiem poczucia bliskości i deficytem dotyku. Kilkulatkom (uczniom) może go brakować, bo jakoś tak bardziej, zarezerwowany jest dla najmłodszych. Bójka, czyli kontakt fizyczny, jest rozładowaniem tych nagromadzonych emocji, które nie znalazły upustu w pozytywnych relacjach i czułym okazywaniu troski. Jeśli dziecko nie zna innego sposobu, to z pewnością (prędzej czy później) zorientuje się, że agresja pozwala wybuchnąć i na chwilę poczuć się lepiej. Ale to nie jest rozwiązanie, prawda?

Zapobieganie agresji

Tak niewiele trzeba. Rozwiązanie jest (dosłownie) na wyciągnięcie ręki. Skoro już wiadomo, jak ważny jest dotyk, to może warto wysilić się odrobinę i pilnować, by mieli go pod dostatkiem nasi najbliżsi. Nie tylko dzieci, ale one przede wszystkim. One dopiero kształtują układ nerwowy i poznają emocje. A konkretnie to, jak sobie z nimi radzić.

Receptory dotyku są niemal na całym ciele człowieka. Skóra jest największym kanałem sensorycznym. Znajduje się na niej ok. 500 tysięcy receptorów. To oznacza, że nawet jeśli pociecha jest już starsza i niekoniecznie noszona na rękach, to i tak można budować poczucie bezpieczeństwa, przez zabawy związane z dotykaniem ciała (oczywiście zawsze za przyzwoleniem dziecka):

• łaskotki,
• turlanie,
• bujanie,
• granie w łapki,
• czesanie włosów,
• masażyki,
• kąpiel,
• kołysanie itd.

Dziękuję, że przeczytałaś. Jeśli uważasz, że ten artykuł może się komuś jeszcze przydać, udostępnij go, śmiało!