Jak się dogadać z nastolatkiem? Bez kazań, moralizowania i na każdy temat. Gdy zaczynałam pisać blog i nagrywać podcast Nie tylko dla mam, moja córka miała 6 lat. Dzisiaj kończy 12 i za nami cała masa doświadczeń. To, co przed nami też zapowiada się ciekawie.

Zauważyłam, że od kilku lat modne jest mówienie, że nie warto sięgać po poradniki dla rodziców i wychowawców. To znaczy, najcześciej mówią o tym osoby, które same takie nie-poradniki piszą i wiedzą, że ten ich jest najlepszy. 😉

Żarty żartami, rozumiem niechęć, sama miałam w pewnej chwili przesyt. Zwłaszcza przy czytaniu bardzo dużych ilości książek dla rodziców podczas pracy przy zestawieniu moich ulubionych.

Osobiście czasem bardzo lubię poczytać poradniki, bo dzięki temu odświeżam sobie pewne informacje i poznaję nowe treści. Nie mówię tylko o takich na tematy wychowawcze.

Poradniki dla rodziców i nie tylko

Zdradzę, jak korzystam z poradników dla rodziców, bo czytanie od deski do deski często przerasta możliwości czasowe zabieganego rodzica. Wybieram tylko te części, które mnie na danym etapie interesują. Znam dobrze spis treści i sięgam, gdy jest potrzeba. To nie ma być męka i kucie na pamięć, ale właśnie poręczna podpowiedź.

Dlatego w moim przypadku sprawdzają się poradniki, w których są konkretne tematy (rozdziały), a nie jeden długi wywód na temat życia. I podsumowania oraz przykłady rozmów, dla mnie to jest użyteczna informacja.

Jak czytam poradniki?

Wszystkim zainteresowanym „najlepszym poradnikiem” zawsze podpowiadam cokolwiek opisującego kilka lat na raz. Na przykład rozwój dziecka od 0 do 10 lat. Żeby kupić jedną książkę, a nie w każdym roku osobną. Nie czytać też (mając w domu niemowlaka) wszystkiego od razu, tylko pierwszy rok lub dwa lata. Żeby wiedzieć, na co się nastawić i czego się spodziewać.

Potem „doczytywać” kolejne lata, powiedzmy rok w przód, bo wiadomo, że dzieci różnie się rozwijają. Wtedy mamy ogarnięte naprawdę sporo wiadomości i przede wszystkim możemy się przygotować na to, co nastąpi np. skoki rozwojowe.

Poza „rozwojówką”

Po dziesiątym roku życia relacja dziecko-rodzic zmienia się dość mocno. Tu już nie do końca potrzebna jest zwykła rozwojówka, ale coś więcej na temat komunikacji. Do tego etapu naprawdę warto się przygotować, dlatego podrzucam pomysł na przeczytanie „Jak rozmawiać z nastolatkami?”. Znalazłam tu mnóstwo inspiracji na kolejne artykuły, którymi niebawem Was uraczę. 🙂 To zresztą też nie jest typowa recenzja, bardziej inspiracja treściami z tej książki.

Co ciekawe, podczas konsultacji online często słyszę, że starsze dzieci to już lżej wychowywać, można odpuścić. Otóż uważam, że komunikacji odpuścić nie można na żadnym etapie. I warto wiedzieć, że na przykład wiek 12-14 lat w przypadku chłopców to jeden z najbardziej niebezpiecznych momentów ich życia. Mówimy o śmiertelnym niebezpieczeństwie, bo w tym wieku dzieciom wyłączają się działające do tej pory hamulce. Nie chodzi jedynie o słynny „skok hormonów” u nastolatków, bo temat jest nieco bardziej złożony.

Poza tym, jaki ma sens porównywanie wychowania 2-latka z 12-latkiem? Przecież to kompletnie dwa światy.

Jak zrozumieć tego nastolatka?

Najogólniej mówiąc, chodzi o zmianę naszego myślenia (dorosłych) i traktowania nastolatków jak małe dzieci. A to nikomu nie przychodzi łatwo, choć niektórzy mogą pozować na rodzica-przyjaciela.

Dla mnie poradnik, który jest inspiracją do tego artykułu, jest też znakomitą ściągą z komunikacji. Pomaga zrozumieć, co przeżywa dziecko wchodzące powoli w dorosłość, czyli nastolatek (zwłaszcza ten młodszy). Daje konkretne przykłady i nawet rozpisane rozmowy. Jeśli ktoś zna „Jak mówić, żeby dzieci nas słuchały”, z pewnością odnajdzie się i w tym klimacie. Książka jest napisana w bardzo podobnym stylu, konkretnie i bez przegadanych frazesów.

Jak rozmawiać z moim nastolatkiem?

Oczywiście, jak w każdym poradniku, te przykładowe rozmowy brzmią może trochę sztywno, ale też nie są po to, żeby powtarzać, słowo po słowie. Mają inspirować i dawać pomysły, jak my – dorośli – możemy rozmawiać z nastolatkami. Ja niby sporo wiem, bo przecież to mój zawód, a po przeczytaniu stwierdziłam, że jakoś tak z automatu zdarzało mi się komunikacyjnie nie dawać rady z wymagającym większej uwagi nastoletnim komentarzem.

Wiele tu też wiadomości, które pozwolą rodzicom uspokoić się, zdjąć dużą dawkę stresu związanego z osłabieniem więzi, ogromną zmianą w zachowaniu dziecka. Obawami, że z naszej strony coś poszło nie tak. I ogólnie z tym mitem, że nastolatek to wyłącznie dramaty i kłopoty. Jak się na to spojrzy chłodnym okiem i przypomni sobie, co się czuło w tym wieku, da się ogarnąć sytuację.

Rozmowa z nastolatkiem

Żeby nie opowiadać wyłącznie ogólnikami, powiem, że te przykłady rozmów są oparte na konkretnym schemacie BRIEF.

B – bezkonfliktowy początek.

R – relacja pełna empatii.

I – inny punkt widzenia.

E – echo tego, co usłyszałeś/aś.

F – feedback.

Nie jest to żadne odkrycie Ameryki, a zasada, która sprawdza się też w dorosłym życiu. Autorka nie ukrywa, że warto z dzieckiem przeprowadzić dziesiątki rozmów opartych na tym schemacie nie tylko po to, żeby się dogadać z własnym nastolatkiem. Może nawet bardziej po to, żeby nauczyć przyszłego dorosłego empatycznego sposobu komunikacji.

Opanować rozmawianie z nastolatkiem

Zwłaszcza ten początek rozmowy jest ważny, bo nastolatki wręcz dążą do konfliktu z rodzicami z wielu powodów, o których w książce oczywiście mowa. Potrzebują tego rodzaju sparingu w bezpiecznych warunkach.

Zamiast unikać dla świętego spokoju lub wdawać się w karkołomne awantury, właśnie lepiej nauczyć się wchodzić w rozmowę, która ma jakiś głębszy sens. Jasne, że nie każda musi być rozważaniami z najwyższej półki, ale warto się wysilić i po prostu dać szansę na dyskusję. O której zresztą z góry wiadomo, że raczej nie doprowadzi do wspólnego mianownika, a przynajmniej nie zawsze, bo też nie o to chodzi.

Ćwiczenie w dyskusji jest najważniejsze, a nie to, kto ma rację (bo jak wiadomo, każdy ma własną prawdę). Przy okazji oczywiście można ustalać nowe zasady, negocjować i spróbować dowiedzieć się czegoś i aktualnych sprawach naszego dziecka.

Nowa relacja z nastolatkiem

Wycofanie jest tak bardzo potrzebne naszym dorastającym dzieciom, choć oczywiście dla rodziców bywa bolesne. Boimy się, że ta więź, którą tyle lat budowaliśmy, ona znika raz na zawsze. W pewnym sensie to prawda i teraz mówię z doświadczenia rodzicielskiego.

Nie wrócą te beztroskie lata, kiedy dziecko było otwarte na nasze pomysły, komentarze czy wręcz zachwycone naszym towarzystwem. Nigdy już nie będzie tak, jak dawniej. Teraz jest czas na budowanie nowej relacji, starą można (bardzo zachęcam) opłakać i zachować w rodzicielskich wspomnieniach.

Oczywiście, nie wszystko idzie do lamusa, bo nową relację budujemy na tym, co do tej pory zasialiśmy. Czas nastolatkowy to trochę czas zbiorów tego, co wcześniej zostało zasiane. W każdej rodzinie wygląda to inaczej, ale gwarantuję, że te zbiory nie będą zaskoczeniem. Jeśli nie daliśmy dziecku wystarczającej wiary w siebie, nie zapewniliśmy poczucia bezpieczeństwa, nie ma co oczekiwać, że jako nastolatek obudzi się w nowej roli. Wręcz przeciwnie.

Nowy obraz samodzielności

To samo dotyczy zupełnie nowego obrazu samodzielności, której potrzebuje nastolatek. Chodzi o umiejętności załatwiania różnych spraw np. zakupy, podróżowanie komunikacją publiczną, obowiązki domowe, lekcje i przede wszystkim nowe sytuacje związane często z porażkami. Przed nimi staramy się dzieci uchronić i to oczywiście super. Jednak nastolatki muszą ich trochę przeżyć, żeby wiedzieć, jak się z nimi czują i jak sobie poradzić (samodzielnie) w trudnych sytuacjach.

W tej książce jest całkiem sporo podpowiedzi, jak rozmawiać z dzieckiem właśnie o takich trudnych sytuacjach np. złe oceny, konflikty z przyjaciółmi. Tak, żeby jakimś cudem móc przemycić poradę czy wsparcie, a nie „kazanie”. Bo założenie w nastoletniej głowie jest takie, że to, co mówi rodzic od razu należy wrzucić do kosza. Nie ze złośliwości, to ten etap odrywania się od nas i eksplorowania świata poza tym, co mówią rodzice. Jednak przecież taki 12-latek to wciąż dziecko, które wielu spraw nie widzi, nie zna i nie rozumie.

Trudno być nastolatkiem

Często w tym wieku dzieci mają poczucie, że są gotowe na o wiele więcej, niż tak naprawdę są. Np. samodzielne zostawianie na długi czas w domu. Część przyjmie to z radością, ale za długo to już dramat. Zwłaszcza, że życie nastolatka toczy się głównie w jego głowie, dlatego może nam się wydawać, że dziecko jest tak bardzo wycofane.

Młodsze dzieci widać i słychać, gdy się bawią. To jest emocja na wierzchu, to jest doświadczanie i nie mamy wątpliwości, że dziecko przeżywa przez duże P. Nastolatek już się tak nie bawi, co nie znaczy, że jego życie jest mniej intensywne. Po prostu wszystko dzieje się w środku (choć oczywiście od czasu do czasu wybucha). W jakim stopniu nas do tego środka dopuści? No właśnie, tu już trzeba wiedzieć, jak rozmawiać i jak dalece pozwalać na ten nowy rodzaj samodzielności.

Nie jest tajemnicą, że żadne radykalne akcje nie sprawdzą się przy ustalaniu nowych zasad ani ogólnie przy rozmowach. Choć paradoksalnie, opinie nastolatków o świecie są jak najbardziej radykalne i niezmiernie trudno nakłonić je do wypośrodkowania zdania na dany temat. To oczywiście z czasem i doświadczeniem powinno się zmienić. Wytykanie tej radykalnej postawy, nie jest najlepszym sposobem dotarcia do dziecka. Tu właśnie sprawdzi się komunikacja BRIEF, choć wymaga ona poćwiczenia zarówno od dziecka, jak i rodzica.

9 sposobów na dogadanie się z nastolatkiem

W tej książce podano 9 sposobów na lepsze rozmowy z młodszym nastolatkiem (do 15 roku życia). Bardzo mi się podają, zwłaszcza pierwsza propozycja związana z odpuszczeniem przez rodziców.

Jednym z nich jest wyzwanie polegające na zostaniu się zastępcą kierownika. Oznacza to tyle, że wycofujemy się z zarządzania, pokazywania palcem, podpowiadania. Dziecko samo decyduje (oczywiście znając rodzinne zasady) o tym, co kiedy i jak chce robić. Słynne sprzątanie pokoju można właśnie w ten sposób ogarnąć. Wraz z decyzjami idzie w parze odpowiedzialność, co oznacza, że jak nie wywiąże się z umowy, czy nie zrobi lekcji, bo źle zaplanowało czas, ponosi konsekwencje.

Zróbcie sobie mały test i policzcie, ile razy w ciągu dnia wciąż jeszcze „wskazujecie palcem”, co dziecko ma robić. Podnieś plecak. Wynieś talerz. Odrób lekcje. Nie koleguj się z Michałem. Powinieneś zobaczyć ten film. Itp. Tu zaczynają się schody, bo nie chodzi o to, żeby kompletnie przestać rozmawiać, ale żeby przestać w kółko prosić, napominać czy wręcz polecać. Przekazać odpowiedzialność nastolatkowi, po uprzednim przygotowaniu do tego.

Znikająca odpowiedzialność

Problem polega też na tym, że młodsze nastolatki kompletnie, ale to kompletnie tracą wrażliwość, poczucie odpowiedzialności i ogarnięcia, którymi być może do tej pory się wykazywały. No to ten wiek, kiedy niby dziecko już duże, a zachowuje się czasem tak, że oczy wychodzą nam na wierzch.

Bardzo podoba mi się porównanie rodzica do brzegu basenu, w którym pływa młodszy nastolatek. Nie płyniemy z nim, nie pomagamy, już nie uczymy, to już za nami. Teraz dziecko samo płynie, ale my je wciąż widzimy i to z każdej strony. Jeśli zechce, może w każdej chwili do nas podpłynąć, żeby odpocząć, po wsparcie, złapać oddech. Ale to wszystko.

Nie naszą rolą jest wrzucanie na głęboką wodę, teraz wspieramy niestrudzenie i (jako ten mur dookoła basenu) staramy się trzymać naszą wodę w kupię, żeby to się wszystkie gdzieś nie rozlało na boki. Trudne to zadanie, bo chodzi o wycofanie, a już na pewno niewtrącanie się za każdym razem. Mega wyczerpująca lekcja do odrobienia dla zaangażowanych rodziców.

Wyrzuty sumienia rodziców

Dość ważnym tematem związanym z dorastającymi dziećmi jest samopoczucie rodziców, którzy po pierwszym szoku, że dziecko się wycofuje, mogą mieć wyrzuty sumienia.

Zdarzyło się Wam mieć poczucie winy związane z radością, że mamy „wolne od dziecka”? Ono zamknięte w pokoju albo u znajomych, a my po prostu mamy wolne. Pierwszy szok, radość, a potem niepokój, że przecież ta więź, gdzie ona się podziała? A może robimy coś nie tak, że dziecko ciągle chce być w swoim świecie? Za mało się staramy?

To jest temat bardzo rzadko poruszany na społecznym forum. O wiele częściej słyszę lub czytam smutki związane z tym, że: „Och przecież dzieciństwo jest takie krótkie, celebrujmy każdą chwilę”. Sama myślałam, że coś ze mną nie tak, bo od zawsze w duchu cieszyłam się widząc, że moje dziecko jest coraz bardziej niezależne ode mnie. Niby cieszymy się, że takie samodzielne, bo samo je, ubiera się, ale też trochę żal, bo tak fajnie pomagać małemu człowiekowi. Znam wiele osób zawstydzonych tą radością, ze mną na czele.

Ciesz się niezależnością

Podobnie jest z rodzicami nastolatków. Niektórzy wstydzą się, że odliczają miesiące do momentu, gdy dzieci pójdą do znajomych. Albo  zamkną się w pokoju ze słuchawkami na uszach. Inni na siłę szukają kontaktu z nastolatkiem, którego jedynym obecnie marzeniem jest właśnie pozbycie się rodziców. W książce znajdziecie wiele mądrych informacji na temat tej nowej relacji, szoku i radości.

To oddalenie nie jest powodem do wyrzutów sumienia, wręcz przeciwnie. Jeśli do tej pory wykonywaliśmy naszą robotę dobrze, dziecko czuje się na tyle bezpiecznie, że powoli rusza w świat. Z całym tym zapleczem, fundamentami i świadomością, że zastępca kierownika jest na posterunku. Co nie oznacza, że zastępca kierownika nie ma prawa się cieszyć z wolności.

Tęsknię za moim nastolatkiem

Ten wstyd wiąże się też z poczuciem odrzucenia i świetnie to rozumiem. Zerknijcie kiedyś na grupę młodszych nastolatków np. wracających z wycieczki, gdy rodzice odbierają pociechy. Jedni będą się do rodziców przytulać, inni za nic nie dadzą się nawet pogłaskać po głowie. Jeśli nasze dziecko jest tym uciekającym, bywa, że robi nam się głupio, że to takie dzikie, zdystansowane. Widząc tych przytulających się mamy jeszcze większe poczucie odrzucenia. W dodatku my naprawdę stęskniliśmy się za dzieckiem, bo przecież było na wycieczcie.

W tym momencie można zboczyć w kierunku wzbudzania wyrzutów sumienia, kpinę, niby żarty, czy zmuszanie do przytulania na pokaz. A tu po prostu chodzi o pokazanie niezależności, oczywiście rozumianej przez nastolatka. Nie ma co brać tego do siebie.

Jak się dogadać z nastolatkiem?

W tym poradniku aż roi się od takich przykładów, które jak już wspomniałam, dają odetchnąć, że z nami (i między nami) wszystko w porządku. Nastolatek pokaże, że się stęsknił, kiedy będzie gotowy i na swój sposób. Wystarczy być i spokojnie czekać, aż dopłynie do brzegu, by złapać oddech.

Do mnie te treści bardzo przemawiają, uspokoiły mnie nieco i uzmysłowiły, że przed nami początek całkiem ciekawej drogi.

Autorka Michelle Ickard (Tu strona autorki, warto zerknąć – KLIK!)
Wydawnictwo Samo Sedno
Jak się dogadać z nastolatkiem recenzja

 

blog aktywne czytanie ksiązki dla dzieci blog

Kliknij w zdjęcie, przejdziesz do bloga AktywneCzytanie.pl

Data recenzji
Nazwa produktu
Jak się dogadać z nastolatkiem?
Ocena
51star1star1star1star1star